Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ - THE PILLAGE OF CONSTANTINOPLE BY THE CRUSADERS

Υποκινημένοι από τον Πάπα Ιννοκέντιο ΙΙΙ, του οποίου η διάρκεια εκείνου του ανώτερου αξιώματος χαρακτήρισε την κορυφή του μεσαιωνικού παπισμού, οι σταυροφόροι αρχικά ήταν να κατευθυνθούν για την Αίγυπτο, επειδή θεώρησαν ότι η κατάκτηση της θα ήταν το κλειδί στην επανάκτηση της Ιερουσαλήμ από τους Μουσουλμάνους. Οι σταυροφόροι μαζεύτηκαν στη Βενετία, αλλά δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν αρκετά χρήματα για να

πλεύσουν προς στους Άγιους Τόπους. Έκαναν μια συμφωνία με τους Βενετούς. Για τη Βενετία, οι σταυροφόροι θα κατακτούσαν τη χριστιανική πόλη Ζάρα και μετά οι Βενετοί θα τους έπαιρναν προς την Ιερουσαλήμ. Αφού κατάκτησαν τη Zάρα, οι σταυροφόροι σάλπαραν προς τη Κωνσταντινούπολη παρά να βάλουν πανί προς τους Άγιους Τόπους. Η ιστορία της τέταρτης σταυροφορίας καλά θα ήταν να ειπωθεί με δάκρυα ταπείνωσης για την ντροπή που έγινε προς στη χριστιανοσύνη. Απαρτιζόμενοι από μια ετερόκλητη ομάδα από Γάλλους ιππότες που αναχώρησαν από τη θάλασσα της Βενετίας για να πολεμήσουν στους Αγίους Τόπους, οι σταυροφόροι απευθύνθηκαν στους Βενετούς για τη μεταφορά και τα τρόφιμα τους. Η Βενετία είχε εκτενή εμπορικά συμφέροντα στην ανατολική μεσόγειο και επιθυμούσε ένα Βυζαντινό αυτοκράτορα που θα ήταν υποχωρητικός και για αυτό υποστήριξε έναν υποψήφιο για αυτή τη θέση. Πείστηκαν από τον Αλέξιο, γιο του Ισαάκ Β' Αγγέλου, του εξόριστου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, να αποκαταστήσουν τον Ισαάκ και το γιο του στο θρόνο. Οι σταυροφόροι έβαλαν πλώρη σε μια αποστολή να κάνουν επίθεση ενάντια σε άλλους Χριστιανούς αντί για Μουσουλμάνους και τον Ιούλιο του 1203, εισέβαλαν στη Κωνσταντινούπολη. Ο όγκος της τέταρτης σταυροφορίας δεν έφθασε ποτέ στους Άγιους Τόπους. Άρχισαν από τη Βενετία (1202), πήραν τη Ζάρα, πολιόρκησαν τη Κωνσταντινούπολη (1203), και τελικά, το 1204, μπήκαν και λεηλάτησαν την Πόλη. Μετά από μια εύκολη πολιορκία οι θύρες ρήφθηκαν και οι πύλες άνοιξαν, και οι Λατίνοι, οι Φράγκοι, μπήκαν στην Πόλη με θρίαμβο. Η Πόλη λεηλατήθηκε. Φυσικά ο Πάπας διαμαρτυρήθηκε για αυτή την δεύτερη παρεκτροπή του στρατού των σταυροφόρων "Δεν πήρατε το σταυρό για να εκδικηθείτε τα λάθη του πρίγκηπα Αλέξιου", έγραψε. "Είστε κάτω από τη ιερή υποχρέωση να εκδικηθείτε για τον Εσταυρωμένο, στην οποίου την υπηρεσία ορκιστήκατε". Οι σταυροφόροι ήξεραν ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν ένα πλουσιότερο βραβείο και από όλους τους Άγιους Τόπους μαζί - και ότι θα μπορούσε να καταληφθεί ευκολότερα και επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, την πλουσιότερη χριστιανική πόλη στον κόσμο. Λεηλάτησαν την Πόλη και πήραν τον πλούτο της, συμπεριλαμβανομένων των θησαυρών της μεγάλης εκκλησίας της Αγίας Σοφίας. Μάχονταν ενάντια σε άλλους χριστιανούς και βίαζαν χριστιανές γυναίκες. Η Κωνσταντινούπολη είχε αντισταθεί στους μουσουλμανικούς στρατούς για πέντε αιώνες και έπεσε τώρα. Η αυτοκρατορική πρωτεύουσα καταστράφηκε από τους ίδιους ανθρώπους των οποίων οι παππούδες είχαν υποσχεθεί να τη σώσουν ένα αιώνα πριν. Ανεξιστόρητοι θησαυροί από χρυσό, ασήμι, και ιερά λείψανα λεηλατήθηκαν κατά τη διάρκεια της λεηλασίας και του βιασμού. Λογοτεχνικά κλασικά βιβλία, μεγάλα και θαυμάσια έργα τέχνης και αναρίθμητοι θησαυροί είτε καταστράφηκαν είτε αρπάχτηκαν. Πολλοί από τους ανεκτίμητους θησαυρούς μεταφέρθηκαν μακριά στην Ευρώπη. Αλλά το μέγιστο βραβείο όλων ήταν τα λείψανα. Κόκαλα, κεφάλια και χέρια των Αγίων. Το αγκαθωτό στεφάνι του Χριστού, το δάκτυλο του Αγίου Θωμά. Ο Πατριάρχης δραπέτευσε πάνω σε ένα γάιδαρο χωρίς κανέναν ακόλουθο. Οι τάφοι ληστεύτηκαν. Οι γυναίκες βιάστηκαν. Οι εκκλησίες βεβηλώθηκαν. Τα άλογα οδηγήθηκαν μέσα στα ιερά των εκκλησιών. Τα δισκοπότηρα της κοινωνίας και τα ιερά σκεύη χρησιμοποιήθηκαν σαν κούπες στα μεθυσμένα γλέντια τους. Οι πόρνες χόρευαν πάνω στης Ιερές Τράπεζες. Οι εικόνες, ακόμη και οι εικόνες του Χριστού χρησιμοποιήθηκαν ως τραπέζια για τυχερά παιχνίδια.

Η Ανατολική Χριστιανοσύνη δεν έχει ξεχάσει ποτέ εκείνες τις τρεις τρομερές ημέρες της λεηλασίας… Αυτό που συγκλόνισε τους Έλληνες περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ήταν η αχαλίνωτη και συστηματική ιεροσυλία των σταυροφόρων. Πώς μπορούσαν άνθρωποι που είχαν αφιερωθεί ειδικά στην υπηρεσία του Θεού να μεταχειρίζονται τα πράγματα του Θεού με τέτοιο τρόπο; Ενώ οι Βυζαντινοί έβλεπαν τους σταυροφόρους να θρυμματίζουν το Ιερό και το εικονοστάσι της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας, και να βάζουν τις πόρνες στο Πατριαρχικό θρόνο, ένιωθαν ότι εκείνοι που έκαναν τέτοια πράγματα δεν ήταν Χριστιανοί υπό την ίδια έννοια όπως οι ίδιοι.

Η λεηλασία που ακολούθησε ήταν μια από τις χειρότερες σε όλη την ιστορία του κόσμου. Κανένας άνδρας, γυναίκα ή παιδί δεν ήταν ασφαλείς από τη καταστροφή. Η ληστεία και ο βιασμός ήταν σχεδόν καθολικοί, η αμελής καταστροφή διαδεδομένη παντού. Οι Δυτικοί σκότωναν αδιακρίτως, χωρίς έλεος ή περιορισμό. Αυτό πού έγινε από τους σταυροφόρους - ανθρώπους που στη κυριολεξία φορούσαν το σταυρό του Χριστού- ήταν ανεξίτηλη ντροπή. Οι Έλληνες δεν ξέχασαν ποτέ τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς το 1204. Η μνήμη αυτή, περισσότερο από τίποτ' άλλο, έχει αποτρέψει την ένωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τη Καθολική από εκείνη την ημέρα μέχρι σήμερα, παρά τις διάφορες σημαντικές προσπάθειες σε αυτή την κατεύθυνση.

Ο βυζαντινός αυτοκράτορας δολοφονήθηκε από τον λαό του σε μια επανάσταση. Η Βενετία πήρε ένα μεγάλο μέρος της ακτής και των νησιών της αυτοκρατορίας, και οι σταυροφόροι δημιούργησαν μια «λατινική αυτοκρατορία» με τον Λατίνο Μπόλντγουιν της Φλαμανδίας ως αυτοκράτορα. Ο Πάπας Ιννοκέντιος ΙΙΙ θα μπορούσε να είχε εκφράσει αποδοκιμασία, αλλά για τους Λατίνους οι Έλληνες ήταν σχισματικοί και αιρετικοί, έτσι η δική τους διοίκηση επιβλήθηκε πάνω από την ελληνική αυτοκρατορία, η οποία διάρκεσε 50 χρόνια. Οι Λατινική και η Ελληνική Εκκλησία ανακηρύχθηκαν ως ενωμένες, και οι Λατίνοι αυτοκράτορες κυβέρνησαν ως κατακτητές στη Κωνσταντινούπολη από το 1204 έως το 1261. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η βυζαντινή πρωτεύουσα είχε κατακτηθεί, και ήταν ορόσημο στην ιστορία των σχέσεων μεταξύ των Ανατολικών και Δυτικών Χριστιανών. Οι ιππότες θα μπορούσαν τώρα να επιλέξουν στη σταυροφορία ενάντια στους Έλληνες αντί των Μουσουλμάνων.

Μισούμενος από τους Έλληνες, και στερημένος από βοήθεια από τη χώρα του, ο Λατίνος αυτοκράτορας διώχτηκε το 1261 από τον Έλληνα αυτοκράτορα της Νίκαιας, και η βυζαντινή αυτοκρατορία αποκαταστάθηκε. Μετά από αυτή τη καταστροφή ήταν εξ ολοκλήρου αδύνατο να αποκατασταθεί ο βυζαντινός στρατός ή το οικονομικό σύστημα της αυτοκρατορίας. Το Βυζάντιο έγινε μόνο μια σκιά του προηγούμενου εαυτού του, που μειώθηκε τώρα να είναι μόνο ένα βαλκανικό κράτος. Η Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης είναι μια πλήρης ανωμαλία της ιστορίας. Η βυζαντινή δύναμη ήταν τώρα ανίκανη να ελέγξει τους Τούρκους από το να σαρώσουν την Ευρώπη, και οι ελπίδες της ένωσης της Ανατολικής και της Δυτικής Εκκλησίας, που η κατοχή της βυζαντινής πρωτεύουσας είχε εμπνεύσει καταστράφηκαν για πάντα. Οι κύριοι ευεργετημένοι αυτής της ληστείας ήταν οι Βενετοί που οι ίδιοι κατέλαβαν τα πιο προσοδοφόρα εδάφη της προηγούμενης αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου. Η Ανατολική Χριστιανοσύνη δεν έχει ξεχάσει εκείνες τις τρεις τρομερές ημέρες της λεηλασίας. Οι σταυροφόροι δεν έφεραν την ειρήνη, αλλά ένα ξίφος, και το ξίφος επρόκειτο να χωρίσει τη χριστιανοσύνη μέχρι σήμερα. Μεταξύ της πτώσης της Ρώμης και της ανακάλυψης της Αμερικής, η τέταρτη σταυροφορία είναι το σημαντικότερο γεγονός στην ιστορία του ευρωπαϊκού εμπορίου. Καθιέρωσε την Eνετική αυτοκρατορία.

Αν και άλλοι Χριστιανοί είχαν παραβιαστεί, οι σταυροφόροι, που επέστρεψαν με πολλούς βυζαντινούς θησαυρούς από την ανατολή, γενικά δεν καταδικάστηκαν από την ευρωπαϊκή κοινωνία. Ακόμη και ο Πάπας Ιννοκέντιος ΙΙΙ αφαίρεσε την απαγόρευση και τον αφορισμό που έκανε στους σταυροφόρους. Η απόκτηση της ελληνικής αυτοκρατορίας ήταν, σε τελευταία ανάλυση, ένα μεγάλο βραβείο για τη Δύση. Όμως, για το Βυζάντιο και τους Έλληνες, η λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους είχε προετοιμάσει το έδαφος για τους Τούρκους να κατακτήσουν την αυτοκρατορία τους, και αυτούς τους ίδιους, εκείνη τη μοιραία μέρα πίσω στις 29 Μαΐου του 1453 και για αυτό, δεν θα συγχωρήσουν ποτέ τη Δύση.

Stimulated by Pope Innocent III, whose tenure of that high office marked the apex of the medieval papacy, the Crusaders were originally bound for Egypt, because they believed that conquering it would be the key to regaining Jerusalem from the Muslems. The Crusaders gathered at Venice, Italy, but they could not raise enough money to sail to the Holy Land. They made an arrangement with the Venetians. For Venice, the Crusaders would conquer the Christian city of Zara; then the Venetians would take them on to Jerusalem. After conquering Zara, the Crusaders diverted to Constantinople rather than sail on to the Holy Land. The story of the fourth crusade might well be told with tears of humiliation for the disgrace which it was to Christendom. A motley collection of French knights setting out from Venice by sea to fight in the Holy Land, the crusaders appealed to the Venetians for transportation and food. Venice held extensive commercial interests in the eastern Mediterranean and wished a Byzantine emperor who would be compliant and supported a candidate for the post. They were persuaded by Alexius, son of Isaac Angelus, the dispossessed Emperor of Byzantium, to restore him and his son to the throne. The Crusaders set out on an expedition with an attack on their fellow Christians and in July 1203, they took Constantinople by assault. The bulk of the fourth Crusade never reached the Holy Land at all. It started at Venice (1202), captured Zara, encamped at Constantinople (1203), and finally, in 1204, stormed the city. After an easy siege the gates were thrown open, and the Latins, the Franks, entered the city in triumph. The city was sacked. Naturally the Pope protested at this second diversion of the crusading army "Ye took not the Cross to avenge the wrongs of the prince Alexius," he wrote. "Ye are under the solemn obligation to avenge the Crucified, to Whose service ye are sworn.” The Crusaders knew that Constantinople was a richer prize than all the Holy Land - and that it could be taken more easily and attacked Constantinople, the richest Christian city in the world. They plundered the city and took its wealth, including the treasures of the great church Hagia Sophia. They battled against other Christian men and they raped Christian women instead of fighting the Muslems. Constantinople had withstood Moslem armies for 5 centuries, it now fell. The imperial capital was stormed by the very men whose forefathers had promised rescue a century before. Untold treasures of gold, silver, and holy relics were plundered during the subsequent pillage and rape. Literary classics, great and wonderful works of art and treasures untold were either destroyed or carried away. Many of its priceless treasures were carried off to Europe. But the greatest prize of all were the relics. Bones, heads and arms of saints, the crown of thorns of Christ, St. Thomas, the doubter's finger. The patriarch fled on an ass without a single attendant. Tombs were robbed. Women were raped. Churches were desecrated. Horses were ridden in the sanctuary. Communion cups and sacred vessels were used as drinking cups in drunken revels. Prostitutes danced on the altar. Icons, even portraits of Christ were used as gaming tables.

Eastern Christendom has never forgotten those three appalling days of pillage... What shocked the Greeks more than anything was the wanton and systematic sacrilege of the Crusaders. How could men who had specially dedicated themselves to God's service treat the things of God in such a way? As the Byzantines watched the Crusaders tear to pieces the altar and icon screen in the Church of the Holy Wisdom, and set prostitutes on the Patriarch's throne, they felt that those who did such things were not Christians in the same sense as themselves .

The plunder that followed was one of the worst in all of history . No man, woman or child was safe from the ravagers. Robbery and rape were almost universal, mindless destruction widespread. Westerners killed indiscriminately, without mercy or restraint . For this to have been done by crusaders - men actually wearing the Cross of Christ - was an ineffaceable disgrace .The Greeks never forgot the sack of Constantinople in 1204; its memory, more than anything else, has prevented the union of the Orthodox and the Catholic Church from that day to this, despite several major efforts towards that direction.

The Byzantine Emperor was murdered by his own people in a revolt. Venice took much of the coast and islands of the Empire, and the crusaders set up a “Latin Empire” with a Latin, Baldwin of Flanders as emperor. Pope Innocent II could express disapproval, but for the Latins the Greeks were schismatics and heretics so their own rule was set up over the Greek Empire, which lasted 50 years. The Latin and Greek Churches were declared to be reunited, and Latin emperors ruled as conquerors in Constantinople from 1204 to 1261. This is the first time the Byzantine capital was taken, and a landmark in the history of relations between eastern and western Christians. Knights could now choose to crusade against the Greeks instead of the Moslems.

Hated by the Greeks, deprived of help from home, the Latin Emperor was driven out in 1261 by the Greek emperor of Nicaia, and the Byzantine Empire was restored. After this disaster it was entirely impossible to restore the Byzantine military or economic system, it became a mere shadow of its former self, now reduced to only a Balkan state. The Latin Empire of Constantinople is a complete freak of history. The Byzantine power was so shattered, it was now unable to check the Turkish sweep into Europe, and the hopes of uniting the eastern and western churches, which the possession of the Byzantine capital had inspired was blighted forever. The chief beneficiaries of this robbery were the Venetian who themselves took over the most lucrative parts of the former Empire, including Crete and the Aegean islands. Eastern Christendom has not forgotten those three appalling days of pillage. The Crusaders did not bring peace, but a sword, and the sword was to sever Christendom to this day. Between the fall of Rome and the discovery of America the Fourth Crusade is the most important event in the history of European trade. It established the Venetian Empire.

Although other Christians had been transgressed, the Crusaders, who returned with many Byzantine eastern treasures, generally were not condemned by European society. Pope Innocent III even removed the ban that had excommunicated them. The acquisition of the Greek Empire was, after all, a great prize for the West. However, for Byzantium and the Greeks,the sacking of constantinople by the Latins had paved the way for the Turks to conquer their Empire and themselves on that fatal day back on May 29, 1453 and for this, they will never forgive the West.