Άγνωστες μορφές του Ελληνισμού: Μαρουλία

Η τελευταία υπερασπίστρια του Γυναικόκαστρου

Τα γάργαρα νερά του Αξιού ποταμού κυλάνε στην πεδιάδα αναζωογονώντας την γη. Μια άμαξα από την Θεσσαλονίκη φορτωμένη με όλο το βιός μιας αριστοκρατικής οικογένειας που ξεσπιτώθηκε λόγω των βαρβαρικών επιδρομών, πήγαινε προς το μοναδικό ασφαλές μέρος το γυναικόκαστρο (Κιλκίς). Ξαφνικά μια ομάδα λατίνων μισθοφόρων ξεπρόβαλε από την κρυψώνα της και επιτέθηκε στην οικογένεια για να την ληστέψει. Μια γυναίκα τράβηξε το σπαθί από το θηκάρι και σαν αγρίμι όρμηξε πάνω στην λατινική συμμορία. Το ξίφος της χτύπησε την ασπίδα ενός λατίνου, τα άλογα

χλιμίντρισαν αγριεμένα και οι φωνές ακούστηκαν σ' όλη την γύρω περιοχή. Η Μαρουλία τους έτρεψε σε φυγή, ήταν άλλωστε η γυναίκα του διοικητή του γυναικοκάστρου και ήξερε να χειρίζεται τα όπλα. Μετά από την συμπλοκή με τους λατίνους την έλεγαν “γυναίκα κεραυνό” για τις γρήγορες και αποτελεσματικές πράξεις. Επίσης, την έλεγαν το αγρίμι του κάστρου για την ανδρεία που επεδείκνυε πάντα.

Το γυναικόκαστρο ήταν ένα απόρθητο φρούριο 45χιλιόμετρα βορείως της Θεσσαλονίκης. Ήταν ένας απόκρημνος λόφος ύψους 200 μέτρων και είχε έκταση 25 στρέμματα. Χτίστηκε από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ' γύρω στο 1334 μ.Χ. Ονομάστηκε γυναικόκαστρο γιατί ήταν τόσο οχυρό που μπορούσαν ακόμη και γυναίκες και απόλεμοι να το υπερασπιστούν.

Νέα δεινά όμως έρχονταν στην χερσόνησο του Αίμου, ήταν οι τούρκοι που εξαπλώνονταν σαν την πανούκλα σ' όλη την Μακεδονία, έχοντας σαν ορμητήριό τους τις Σέρρες που τις είχαν ήδη καταλάβει. Ο Εβρενός Γαζής, ο αρχιστράτηγος των τούρκων επέλαυνε στην Θράκη και στην Μακεδονία. Πίσω τους οι τούρκοι άφηναν μόνο αποκαΐδια, πτώματα και απογυμνωμένες περιοχές από κάθε τι πολύτιμο. Ο διοικητής του γυναικόκαστρου το 1382 πέθανε αφήνοντας μια χήρα πίσω του την Μαρουλία, να διοικεί το φρούριο.

Η πανούκλα είχε χτυπήσει την γύρω περιοχή αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό της, στερώντας από πολύτιμους στρατιώτες την φρουρά του γυναικόκαστρου. Η Μαρουλία είχε δώσει εντολή να χρησιμοποιήσουν υγρό ασβέστη για να περιορίσουν την ασθένεια. Σαν να μην έφτανε αυτό, στο φρούριο υπήρχε σοβαρή λειψυδρία και η Μαρουλία είχε δώσει αμέσως εντολή σε νέους, γέρους, παιδιά, γυναίκες και στρατιώτες να κάνουν μια μεγάλη αλυσίδα από την κορυφή του κάστρου ως την ρίζα του και να γεμίζουν νερό στα πήλινα αγγεία από το μικρό ποτάμι που κυλούσε από κάτω. Με αυτό τον τρόπο θα είχαν αποθέματα νερού για μια μακροχρόνια πολιορκία.

Η μια πόλη μετά την άλλη έπεφταν στα χέρια των τούρκων και σαν λαίλαπα τα στίφη των εισβολέων σάρωναν τα πάντα.

Όταν ο Εβρενός Γαζής έφτασε με τον στρατό του κάτω από το γυναικόκαστρο, ζήτησε να παραδοθούν χωρίς να προβάλουν καμμία αντίσταση γιατί θα καταστρέψει το φρούριο. Η Μαρουλία ντυμένη με την πανοπλία πάνω στα τείχη αρνήθηκε να παραδώσει το φρούριο στους βάρβαρους. Ο Εβρενός βλέποντας πως μια γυναίκα ήταν η αρχηγός του κάστρου, γέλασε και είπε: “γι' αυτό το λένε αβράτ χισάρ (γυναικόκαστρο), γιατί το υπερασπίζεται μια γυναίκα”. Έλεγε πως δεν υπάρχουν πια άνδρες εδώ και μόνο γυναίκες υπερασπίζονται το κάστρο για να εμψυχώσει τους άνδρες του. Ήταν άνοιξη του 1383 και η πολιορκία άρχισε, ο αρχιστράτηγός του Μουράτ έστειλε τους άνδρες του με σκάλες και την χελώνα (πολιορκητικός κριός με προστασία από πάνω) για να καταλάβουν το κάστρο. Όμως οι πλαγιές του γυναικόκαστρου ήταν πολύ απόκρημνες και οι στρατιώτες της Μαρουλίας έριχναν βέλη, πέτρες και καυτό λάδι σκορπίζοντας τον φόβο και τον θάνατο στους σκληροτράχηλους οθωμανούς. Τα κορμιά τους γέμισαν τις πλαγιές, ενώ οι Έλληνες μάχονταν πάνω στα τείχη με ανδρεία και αυταπάρνηση για την ζωή τους. Ο Εβρενός Γαζής νευρίασε πάρα πολύ βλέποντας τα πτώματα των στρατιωτών του και έδωσε εντολή να κάνουν επιθέσεις μέρα νύχτα. Πίστευε πως το κάστρο έκρυβε μεγάλες ποσότητες χρυσού.

Όσο κι αν ο κλοιός γύρω από το γυναικόκαστρο στένευε επικίνδυνα, η Μαρουλία, ως άλλη αμαζόνα μαχόταν στα τείχη και εμψύχωνε τους στρατιώτες με την γενναία στάση της. Πάνω στα τείχη άναβαν οι μάχες μεταξύ Ελλήνων και οθωμανών και η Μαρουλία με το σπαθί στο χέρι χτυπούσε όποιον τούρκο ανέβαινε τα τείχη.

Έφτασε ο Οκτώβριος του 1383 και ο πόλεμος μαίνονταν. Η κατάσταση ήταν απελπιστική στο φρούριο, καθώς οι Έλληνες λιγόστευαν από τις συνεχείς μάχες. Δεν είχαν πια άλλες αντιστάσεις κι οι τούρκοι μετά από αλλεπάλληλες επιθέσεις έσπασαν την άμυνα του φρουρίου και εισέβαλαν μέσα. Η Μαρουλία έπεσε σαν ηρωίδα πάνω στα τείχη με το σπαθί στο χέρι.

Από τότε κάποια φθινοπωρινά βράδια στον γυναικόκαστρο ακούγονται κλαγγές όπλων και μια γυναικεία φωνή να βγαίνει μέσα από το κάστρο. Τότε οι ντόπιοι λένε πως ξύπνησε η Μαρουλία, η γυναίκα που υπερασπίστηκε το κάστρο ως παλληκάρι. Γράφτηκε ένα ποίημα για την Μαρουλία

“Μια γυναίκα πολεμάει στην πολεμίστρα

η όμορφη Μαρουλία του κάστρου.

Μια λέαινα ρίχνεται στην μάχη

η όμορφη Μαρουλία του κάστρου.

Μια ηρωίδα φωνάζει Ελευθερία

η όμορφη Μαρουλία του κάστρου.

Μια ηρωίδα τραγουδάει στα συντρίμμια

η όμορφη Μαρουλία του κάστρου”.

Αίας ο Τελαμώνιος

Καβάλα